ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ παρατηρήσεις: Ἀπό τήν ὁμιλία τοῦ πρώην Πρωθυπουργοῦ Ἀντώνη Σαμαρᾶ στό Συνέδριο τῆς ΝΔ ἔλειπε κάθε ἀναφορά στήν ὑπόθεση Novartis
Μία ἁπλή σύγκριση μέ τίς παρεμβάσεις του στά προηγούμενα Συνέδρια τῆς παράταξης ἀρκεῖ γιά νά πειστεῖ οἱοσδήποτε πώς ἔχει σημασία ἡ παράλειψις. Τά περί «μέχρι τέλους», «κουκουλοφόρων μαρτύρων» πού θά ἀποκαλύψουν τήν ἀλήθεια στήν Βουλή, «συμμορίας» κ.λπ. δέν ἐπαναλήφθηκαν. Δέν εἰπώθηκε λέξη. Κατανοητό γιατί. Ἀρκεῖ νά παρακολουθεῖ στοιχειωδῶς τίς ἐργασίες τῆς προανακριτικῆς ἐπιτροπῆς τῆς Βουλῆς! Ἀπό τήν ὁμιλία τοῦ πρώην Πρωθυπουργοῦ ξεχωρίζουμε ἐπίσης τήν ἀναφορά του στήν ἀνάγκη νά «ἀποδεσμευτοῦμε ἀπό τήν Συμφωνία τῶν Πρεσπῶν». Ἐάν εἶναι ἀκριβές ὅτι ἡ ὑποψηφιότητά του γιά τήν ἀντιπροεδρία τῆς Κομμισσιόν προσέκρουσε στίς ἀντιρρήσεις Μέρκελ λόγω τῆς ἀπροθυμίας του νά συζητήσει τό Σκοπιανό κατά τήν πρωθυπουργία του, ἡ φράση «νά ἀποδεσμευτοῦμε» ἰσοδυναμεῖ περίπου μέ τήν ἀπόσυρση τοῦ ἐνδιαφέροντός του γιά τό ἀξίωμα τοῦ Προέδρου τῆς Δημοκρατίας. Πῶς νά γίνεις ἀρχηγός τοῦ κράτους ὅταν ἀμφισβητεῖς ἔγκυρη διεθνῆ συμφωνία πού δεσμεύει τήν χώρα σου, ἀσχέτως ἄν εἶναι πράγματι ἐπιζήμια; Ἔτσι ἀνοίγεις τόν ἀσκό τοῦ Αἰόλου γιά τήν ἀμφισβήτηση καί ἄλλων διεθνῶν συνθηκῶν ὅπως ἡ Λωζάννη. Τό ξέρει νομίζω αὐτό ὁ Ἀντώνης Σαμαρᾶς καί συνειδητά εἶπε ὅ,τι εἶπε. Ἄλλωστε, μέ τήν ἀκροτελεύτια φράση του περί «ἀξιωμάτων», στήν πραγματικότητα διαμήνυσε ὅτι δέν παζαρεύει τίς θέσεις του μέ ἀντάλλαγμα ἀξιώματα.
Πᾶμε τώρα στήν οὐσία. Τό ἐρώτημα πού τίθεται στό κόμμα εἶναι τό ἑξῆς: υἱοθετῶντας τούς ὑψηλούς τόνους κατά τῆς παράνομης μετανάστευσης καί κατά τῆς Συμφωνίας τῶν Πρεσπῶν ὁ Ἀντώνης Σαμαρᾶς διευκολύνει τόν Κυριάκο Μητσοτάκη ἤ τοῦ δημιουργεῖ πρόβλημα; Ἡ διακινούμενη ἄποψη εἶναι ὅτι τόν διευκολύνει γιατί ἡ ρητορεία μέ φράσεις καί λέξεις τοῦ τύπου «λαθρομετανάστες» καί «λαθρο-εποικισμός» ἱκανοποιεῖ, χαϊδεύει τά αὐτιά τοῦ σκληροῦ πυρῆνα τῆς βάσης τῆς ΝΔ. Καί στήν κριτική τῆς Ἀριστερᾶς, τῆς ὁποίας τό πολιτικό savoir vivre ἐθίγη ἀπό τό λεξιλόγιο Σαμαρᾶ, ἡ ἀπάντηση εἶναι (κατά τούς διακινητές τῆς θετικῆς προσέγγισης στήν ὁμιλία Σαμαρᾶ) «τί θέλετε ἐπιτέλους; Τόν ὑπερσυντηρητικό λόγο μέσα στά συστημικά κόμματα καί τούς ψηφοφόρους ἐνταγμένους σέ αὐτά ἤ τόν ὑπερσυντηρητικό λόγο ἔξω ἀπό τά κόμματα ὡς συντεταγμένη ἀκροδεξιά;». Ἡ ἀπάντηση εἶναι νομίζω προφανής. Ἐκτός ἀπό τήν κρατοῦσα ἄποψη ὅμως ὑπάρχει καί ἡ ἄλλη στήν Κυβέρνηση. Πού ψιθυρίζεται, ἀλλά δέν φωνάζεται. Ὅτι ἡ ὁμιλία Σαμαρᾶ ὄχι μόνο δέν διευκολύνει τόν Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη ἀλλά καί τοῦ δυσκολεύει τήν πολιτική. Τό ὅτι τοῦ θολώνει τήν εἰκόνα καί τό ἰδεολογικό στίγμα πού θέλει νά δώσει στήν ΝΔ καί τόν ἀναγκάζει στήν ὁμιλία του νά ἐπικαλεῖται τόν Κωνσταντῖνο Καραμανλῆ καί τήν ἱδρυτική διακήρυξη τοῦ κόμματος, εἶναι παραπάνω ἀπό πρόδηλο. Ὅταν ὁ Πρωθυπουργός τονίζει ὅτι τό δίλημμα σήμερα «δέν εἶναι Ἀριστερά ἤ Δεξιά ἀλλά μπροστά ἤ πίσω», στήν πραγματικότητα στόν Ἀντώνη Σαμαρᾶ ἀπαντᾶ, πού κλίνει πρός τά πολύ δεξιά. Ὅταν ἡ βάση τοῦ κόμματος ἀποθεώνει λέξεις πού ἔχουν ὡς πρόσημο τό ἐπίρρημα λάθρα (μυστικά) ὅπως λαθρομετανάστες, λαθρο-εποικισμός, τό κατά Μητσοτάκη κέντρο πάει περίπατο. Τό πρόβλημα ὅμως δέν ἔγκειται στό ρῆμα «θολώνει», ἀλλά στό ρῆμα «δυσκολεύει». Ἰδού γιατί ὁ Σαμαρᾶς «δυσκολεύει» τόν Μητσοτάκη: Κατ’ ἀρχάς, γιατί μέ τίς φορτισμένες δηλώσεις του κατά τῶν «λαθρο-» ἐπιχειρεῖ νά ἡγηθεῖ γιά μία ἀκόμη φορά στήν πολυκύμαντη σταδιοδρομία του τοῦ συναισθήματος. Δέν παρεμβαίνει γιά νά τό καθοδηγήσει. Ὑπάρχει ἤδη. Οὔτε γιά νά τό κατευνάσει. Παρεμβαίνει γιά νά τό φουντώσει. Τήν στιγμή ὅμως πού ὁ Πρωθυπουργός τῆς χώρας –σωστό ἤ λάθος, ἄλλη συζήτηση αὐτή– ἐξαγγέλλει μιά συγκεκριμένη πολιτική γιά τό μεταναστευτικό, ἡ ὁποία ἀντιμετωπίζεται μέ ἐπιφυλάξεις ἀπό μεγάλη μερίδα τοῦ κόσμου, τό νά ἀπευθύνεται ὁ πρώην Πρωθυπουργός στήν βάση τοῦ κόμματος μέ φρασεολογία Μιχαλολιάκου ἰσοδυναμεῖ μέ σπίρτο στήν βενζίνη. Δέ νομίζω ὅτι ἔνοιωσε βολικά ὁ Κυριάκος μέ αὐτό, ἀσχέτως ἄν ἡ μακρά θητεία του στό πλευρό τοῦ πατρός τόν ἔχει ἐκπαιδεύσει στό πότε νά σιωπᾶ καί πότε ὄχι. Στήν ἄποψη μάλιστα ὅτι «αὐτοῦ τοῦ εἴδους ὁ λόγος εἶναι χρήσιμος γιατί κρατᾶ ἐγκλωβισμένες ἀκροδεξιές λαϊκές μᾶζες μέσα στήν κεντροδεξιά», ὑπάρχει –κατά κάποιους στήν ἡγεσία τῆς ΝΔ– καί ὁ ἀντίλογος: «Δέν κλείσαμε τήν Χρυσή Αὐγή γιά νά γίνουμε ἐμεῖς Χρυσή Αὐγή. Καί πάντως ὁ Σαμαρᾶς δέν κυνήγησε τόν Μιχαλολιάκο γιά νά γίνει Μιχαλολιάκος!».
Ὑπάρχει καί κάτι ἀκόμη: οἱ λέξεις σίγουρα δέν εἶναι ἔνοχες. Τό ἐπίρρημα «λάθρα» σημαίνει «μυστικά», δέν ὑπάρχει τίποτε τό ἀνακριβές ἤ ρατσιστικό στήν συγκεκριμένη ἐπίμαχη λέξη. Ὑπάρχει ὅμως στήν ἐκφορά της. Ὅταν ἐκφέρεται τυπικῶς, κανένα πρόβλημα. Ὅταν ἐκφέρεται μέ τήν μέγιστη ἀπαξίωση γιά κάθε ἀνθρώπινη ὕπαρξη καί μέ τόνο πού στήν οὐσία σημαίνει «σκουπίδι», προκαλεῖ πολιτικά πάθη. Τά δημόσια πρόσωπα ὅμως πού ἔχουν θητεύσει σέ κορυφαῖα ἀξιώματα δέν πρέπει νά τίς ἐκφέρουν κατά τρόπο τέτοιο, ὥστε νά χαϊδεύουν ὑποσύνολα. Κοιτοῦν τήν μεγάλη εἰκόνα. Ὅλα μποροῦν νά εἰπωθοῦν μέ συγκεκριμένο τρόπο χωρίς νά τίθενται ζητήματα διαίρεσης τοῦ ἑνιαίου πολιτικοῦ λόγου ἑνός κόμματος ἤ ἀκόμη διαίρεσης τοῦ πολιτικοῦ συστήματος σέ μιά κρίσιμη συγκυρία. Καί κάτι τελευταῖο, δικό μου αὐτήν τήν φορά: Δέν βοηθᾶ νά ἀφήνει αἰχμές ἕνας πρώην Πρωθυπουργός ἐναντίον τοῦ ὑπουργοῦ Ἐξωτερικῶν τῆς δικῆς του παράταξης, πολύ δέ περισσότερο τοῦ ἀρχηγοῦ τοῦ κράτους, ἄν καί οἱ σχέσεις τῶν δύο Μεσσηνίων ἔχουν νομίζω βελτιωθεῖ. Πρός τόν Δένδια πήγαιναν κατά βάση οἱ μπηχτές περί «κατευνασμοῦ» καί «φαιδροτήτων». Δέν εἶναι ὅμως ὥρα γιά τέτοια. Μέ τούς Τούρκους στά κάγκελα! Αὐτές εἶναι λοιπόν οἱ δύο προσεγγίσεις γιά τήν ὁμιλία Σαμαρᾶ: ἡ ἐπίσημη καί ἡ ἀνεπίσημη. Ἐσεῖς κρατᾶτε ὅποια θέλετε. Ὅποια σᾶς πάει περισσότερο. Ἄν μή τί ἄλλο, ὁ τέως Πρωθυπουργός σέ ἕναν καθισμένο –κατά Γιῶργο Θεοτοκᾶ– τόπο κατάφερε νά ταράξει καί πάλι τά νερά. Δέν εἶναι καί λίγο.
